Güc strukturuna dönüş: Geladzenin gəlişi nə vəd edir? - ŞƏRH

2025-ci il mayın 27-də Gürcüstan hökuməti ölkənin daxili işlər naziri vəzifəsinə Gela Geladzeni təyin etdi. Bu addım ölkədə dərinləşən siyasi böhran, seçkidən sonrakı etirazlar və “xarici təsir” qanununa qarşı hiddət dalğasının fonunda atıldı. Geladzenin təhlükəsizlik strukturlarındakı uzunmüddətli təcrübəsi bu təyinatı daha da simvolik edir.

Gela Geladze 2025-ci ilin əvvəlindən Dövlət Təhlükəsizlik Xidmətinin (DTX) rəis müavini vəzifəsində çalışıb. Bundan öncə o, 2024-cü ildə müdafiə nazirinin, 2023-cü ildə isə təhsil, elm və gənclər nazirinin birinci müavini olub. 2016–2018-ci illərdə Daxili İşlər Nazirliyinin Kriminal Polis İdarəsində rəhbər vəzifə tutub. Onun təhlükəsizlik orqanlarında sistemli şəkildə irəliləməsi onu güc strukturunun yetirməsi və iqtidarın etibar etdiyi texnokrat fiqura çevirib.

Gürcüstanda növbəti parlament seçkiləri artıq 2024-cü il oktyabrın 26-da keçirilib. Bu seçkilər ölkə tarixində ilk dəfə tam proporsional sistemlə baş tutub. Rəsmi nəticələrə görə, hakim “Gürcü Arzusu” partiyası 52,98% səs toplayaraq parlamentdə əksəriyyəti əldə edib. Müxalifət isə seçkilərin qeyri-şəffaf keçirildiyini və inzibati resurslardan geniş istifadə olunduğunu iddia edərək nəticələri tanımadı.

Seçkidən dərhal sonra Gürcüstan cəmiyyəti yeni gərginlik mərhələsinə qədəm qoydu. Noyabr və dekabr aylarında müxalifət partiyalarının və vətəndaş cəmiyyətinin keçirdiyi etirazlar fonunda, iqtidar “xarici təsirin şəffaflığı haqqında” qanun layihəsini yenidən gündəmə gətirdi.

2025-ci ilin aprelində parlament müzakirəsinə təqdim edilən və mayın 14-də yekun olaraq qəbul edilən bu qanun layihəsinə əsasən, xaricdən maliyyələşən QHT və media qurumları “xarici təsir daşıyıcısı” kimi qeydiyyatdan keçməlidirlər. Qanun həm yerli, həm də beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən “Rusiya modeli” kimi qiymətləndirildi.

Tbilisinin Rustaveli prospektində aprelin ortalarından mayın sonunadək davam edən aksiyalar zamanı yüzlərlə vətəndaş saxlanıldı, polis zorakılığına dair çoxsaylı hallar qeydə alındı. Avropa İttifaqı, ABŞ Dövlət Departamenti və BMT bu qanunun Gürcüstanın demokratik inkişafını və Aİ-yə inteqrasiya perspektivlərini təhlükəyə atdığını bəyan etdilər.

Geladzenin Daxili İşlər Nazirliyinə gətirilməsi bu etirazlara verilmiş strukturlaşdırılmış cavab kimi qiymətləndirilir. Ekspertlər hesab edirlər ki, bu addım hökumətin güc strukturları üzərindən siyasi proseslərə daha sərt müdaxiləyə keçəcəyini göstərir. Bu tendensiya Gürcüstanda yeni deyil. 2015-ci ildə Vakhtanq Qomelauri əvvəlcə daxili işlər naziri, sonra isə Dövlət Təhlükəsizlik Xidmətinin rəhbəri vəzifəsinə gətirilmişdi. Eyni rotasiyalar hazırda da müşahidə olunur.

Gela Geladzenin təyinatı Gürcüstanda iqtidarın demokratik institutlara yox, təhlükəsizlik aparatına daha çox güvəndiyini göstərir. 2024-cü ilin seçkilərindən sonra formalaşan etimadsızlıq mühiti, sərtləşdirilmiş qanunvericilik və güc strukturlarında rotasiyalar ölkənin siyasi arxitekturasında yeni bir mərhələnin başlandığını göstərir.

Bu prosesin Gürcüstanın beynəlxalq mövqelərinə necə təsir göstərəcəyi yaxın aylarda bəlli olacaq. Amma aydındır ki, Geladzenin nazir təyinatı sadəcə texnokratik deyil, dərin siyasi məna daşıyan bir addımdır.

TƏHLİL ANALİTİK QRUPU