Türkiyə–Azərbaycan–Pakistan: Güc və qardaşlıq tərəfdaşlığı - MƏQALƏ

Qlobal miqyasda geosiyasi gərginliklərin artdığı, beynəlxalq təşkilatların nüfuzunun azaldığı və dövlətlərarası etimadın sürətlə aşındığı bir dövrdə, Türkiyə, Azərbaycan və Pakistan arasında formalaşan üçtərəfli tərəfdaşlıq modeli diqqət mərkəzinə çevrilir. Bu əməkdaşlıq, dünyanın bir çox bölgəsində dövlətlər arası koordinasiyanın zəiflədiyi və qlobal həmrəyliyin simvolik bəyanatlardan ibarət qaldığı bir şəraitdə, real gücə, ortaq maraqlara və dərin tarixi bağlara əsaslanır.

Birləşmiş Millətlər Təşkilatı, Avropa İttifaqı və digər beynəlxalq strukturların effektivliyi getdikcə sual altına düşür. Münaqişələr artmaqda, beynəlxalq hüququn aliliyi selektiv şəkildə tətbiq olunmaqda və böyük güclər öz maraqlarını ümumi sabitlikdən üstün tutmaqdadır. Belə bir mühitdə kiçik və orta güclər üçün regional və ideoloji yaxınlığa əsaslanan ittifaqlar həyati əhəmiyyət kəsb edir.

Türkiyə, Azərbaycan və Pakistan təkcə coğrafi yaxınlıqla deyil, mədəni, dini və tarixi ortaq dəyərlərlə birləşir. Bu üç ölkə arasında strateji tərəfdaşlıq ideyası yalnız diplomatik bəyanatlarla məhdudlaşmır. Son illərdə keçirilən üçlü hərbi təlimlər, enerji və nəqliyyat layihələri, eləcə də parlamentlərarası əməkdaşlıq göstərir ki, bu ittifaq praktik gücə çevrilməkdədir.

Azərbaycanın qaz ehtiyatları, Türkiyə və Pakistan üçün enerji təhlükəsizliyində mühüm rol oynayır. Zəngəzur dəhlizi və Orta Dəhliz təşəbbüsləri üç ölkənin Avrasiya və Cənubi Asiyanı birləşdirən əsas ticarət arteriyasına çevrilməsini təmin edə bilər. Hərbi-sənaye əməkdaşlığı sayəsində ortaq istehsal, texnologiya paylaşımı və müdafiə sahəsində sinxron inkişaf mümkündür.

Bu tərəfdaşlıq nəticəsində qlobal güclərin rəqabətində neytral və tarazlaşdırıcı rol oynaya biləcək bir regional güc bloku formalaşır. Bu ittifaq parçalanmış İslam dünyasında real həmrəyliyə nail ola biləcəyinin nümunəsidir. Hər üç ölkə beynəlxalq səviyyədə müxtəlif təzyiqlərlə üz-üzə qalsa da, mövcud birlik bütün təzyiqlərə qarşı siyasi və diplomatik sipər ola bilir.

Bütün bunlarla yanaşı, dünyada qütbləşmə, ticarət müharibələri və hüquqsuzluq fonunda Türkiyə–Azərbaycan–Pakistan üçbucağı güvənə əsaslanan, praktik əməkdaşlığa çevrilməkdədir. Bu model sadəcə regional ittifaq deyil, həm də qardaşlıq, qarşılıqlı etimad və ortaq gələcəyə inam nümunəsidir. Dünya sisteminin dağınıqlığı fonunda bu üç ölkənin birliyi yalnız özlərinə deyil, bütövlükdə regiona və İslam dünyasına sabitlik və ümid mesajı verir. Real addımlar, ortaq layihələr və strateji iradə ilə bu tərəfdaşlıq yeni dövrün uğurlu modeli ola bilər.

TƏHLİL ANALİTİK QRUPU